The Economist tarafından her yıl yayımlanan Glass Ceiling Index (Cam Tavan Endeksi), bu yıl da kadınların iş gücündeki yeri, hakları ve fırsat eşitliği açısından 29 OECD ülkesini mercek altına aldı. Informal Economy (@EconomyInformal) tarafından X platformunda paylaşılan 2025 verileri, kadınlar için en elverişli çalışma koşullarına sahip ülkeleri sıralarken, toplumsal cinsiyet eşitliğinde hâlâ çözülmesi gereken önemli yapısal sorunların varlığına dikkat çekiyor.
Kadınlar İçin En İyi İş Ortamlarını Sunan Ülkeler
İşte 2025 Cam Tavan Endeksi’ne göre kadınlar için en iyi çalışma koşullarını sunan ülkeler:
| Sıra | Ülke |
|---|---|
| 1 | İsveç 🇸🇪 |
| 2 | İzlanda 🇮🇸 |
| 3 | Finlandiya 🇫🇮 |
| 4 | Norveç 🇳🇴 |
| 5 | Fransa 🇫🇷 |
| 6 | Yeni Zelanda 🇳🇿 |
| 7 | Portekiz 🇵🇹 |
| 8 | İspanya 🇪🇸 |
| 9 | Danimarka 🇩🇰 |
| 10 | Avustralya 🇦🇺 |
| 11 | Belçika 🇧🇪 |
| 12 | Avusturya 🇦🇹 |
| 13 | Polonya 🇵🇱 |
| 14 | Birleşik Krallık 🇬🇧 |
| 14 | Kanada 🇨🇦 |
| 16 | İtalya 🇮🇹 |
| 17 | Slovakya 🇸🇰 |
| 18 | İrlanda 🇮🇪 |
| 19 | Yunanistan 🇬🇷 |
| 20 | ABD 🇺🇸 |
| 21 | Hollanda 🇳🇱 |
| 22 | Almanya 🇩🇪 |
| 23 | İsrail 🇮🇱 |
| 24 | Macaristan 🇭🇺 |
| 25 | Çekya 🇨🇿 |
| 26 | İsviçre 🇨🇭 |
| 27 | Japonya 🇯🇵 |
| 28 | Güney Kore 🇰🇷 |
| 29 | Türkiye 🇹🇷 |
Kadınlar İçin En İyi Çalışma Koşulları: İsveç Zirvede
Endekse göre, İsveç bir kez daha kadınlar için en iyi çalışma koşullarını sunan ülke olarak birinci sırada yer aldı. İsveç’i sırasıyla İzlanda, Finlandiya, Norveç ve Fransa takip etti. İlk 10’da yer alan diğer ülkeler ise Yeni Zelanda, Portekiz, İspanya, Danimarka ve Avustralya oldu. Bu ülkeler, kadınların iş gücüne katılım oranı, ücret eşitliği, ücretli ebeveyn izni ve politik temsil gibi on farklı ölçüte göre değerlendirildi.
Listenin alt sıralarında ise Güney Kore ve Türkiye yer aldı. Güney Kore 29’uncu, Türkiye ise 28’inci sırada kalarak, kadınların iş yaşamında karşılaştıkları zorlukların devam ettiğini gösterdi. OECD ortalamasının altında kalan diğer ülkeler arasında Japonya, İsviçre, Çekya, Macaristan ve Birleşik Krallık dikkat çekti. ABD ise 21’inci sırada yer alarak orta sıralarda kendine yer buldu.
Endeks Nasıl Hesaplanıyor?
Informal Economy’nin takip eden paylaşımında belirtildiğine göre, Cam Tavan Endeksi, OECD ülkelerindeki kadınların çalışma koşullarını değerlendirmek için on farklı kritere dayanıyor. Bunlar arasında kadınların iş gücüne katılım oranı, ücret farkları, üst düzey yönetim pozisyonlarındaki kadın oranı, ücretli ebeveyn izni süreleri ve kadınların politik temsili gibi unsurlar yer alıyor. Bu ölçütler, cinsiyet eşitliği konusunda ülkelerin performansını karşılaştırmalı olarak ortaya koyuyor.
Grafikte, 2016’dan 2024’e kadar olan dönemde ülkelerin sıralamalarındaki değişimler de dikkat çekiyor. Örneğin, İsveç ve İzlanda gibi ülkeler yıllardır zirvedeki yerlerini korurken, Türkiye ve Güney Kore gibi ülkeler sürekli olarak alt sıralarda yer alıyor. Ancak bazı ülkeler, örneğin Portekiz ve İspanya, son yıllarda sıralamada belirgin bir yükseliş göstermiş durumda.
Cinsiyet Eşitliği ve Kadın Hakları: Daha Geniş Bir Perspektif
Cam Tavan Endeksi, kadınların iş yaşamındaki durumunu değerlendirirken, Informal Economy’nin diğer paylaşımları kadın hakları ve toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda daha geniş bir tablo sunuyor. Örneğin, 10 Mayıs 2025’te paylaşılan Kadınların Sivil Özgürlükler Endeksi 2024 verilerine göre, Danimarka, Belçika ve Almanya kadınların sivil özgürlüklerde en yüksek skora sahip ülkeler arasında yer alıyor. Ancak bu listede Türkiye 119’uncu, Güney Kore ise 25’inci sırada yer alarak, Cam Tavan Endeksi’ndeki sıralamalarına paralel bir tablo çiziyor.
Ayrıca, yine Informal Economy’nin paylaştığı Kadınlara Yönelik Şiddet Oranları verileri, toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda hala ciddi sorunlar olduğunu ortaya koyuyor. 2023 verilerine göre, Türkiye’de kadınların %32’si yaşamları boyunca yakın partner şiddetinden etkilenmiş durumda; bu oran, listede yer alan 35 OECD ülkesi arasında en yüksek seviye. Türkiye’yi %30 ile Kolombiya ve %27 ile Kosta Rika takip ediyor. Şiddet oranlarının en düşük olduğu ülkeler ise %12 ile İsviçre, %13 ile Polonya ve %15 ile Avusturya oldu.
Küresel Haklar Endeksi ve Çalışma Koşulları
Informal Economy’nin 11 Mayıs 2025 tarihli bir başka paylaşımı, Küresel Haklar Endeksi 2024 verilerini içeriyor. Bu endeks, dünya genelinde çalışanlar için en kötü koşulları sunan 10 ülkeyi listeliyor ve Türkiye, Bangladeş, Belarus, Ekvador, Mısır, Esvatini, Guatemala, Myanmar, Filipinler ve Tunus ile birlikte bu listede yer alıyor. Kadınların iş yaşamındaki zorlukları, bu ülkelerde genel çalışma koşullarının da zorlu olmasıyla birleştiğinde, cinsiyet eşitliğine ulaşmanın önündeki engeller daha da belirgin hale geliyor.
Ne Yapılmalı?
Cam Tavan Endeksi ve ilgili veriler, cinsiyet eşitliği konusunda küresel ölçekte hala ciddi eşitsizlikler olduğunu gösteriyor. İsveç, İzlanda ve Finlandiya gibi ülkeler, uzun yıllardır uyguladıkları cinsiyet eşitliği politikaları, güçlü sosyal güvenlik sistemleri ve kapsayıcı iş gücü politikaları ile diğer ülkelere örnek teşkil ediyor. Ancak Türkiye ve Güney Kore gibi ülkelerde, kadınların iş gücüne katılımını artırmak, ücret eşitsizliğini azaltmak ve kadınlara yönelik şiddeti önlemek için daha kapsamlı politikalar geliştirilmesi gerektiği açık.
OECD’nin resmi web sitesinde de belirtildiği üzere, “Cinsiyet eşitliği, temel bir hak meselesi olduğu kadar, ekonomik ve sosyal kalkınma için de kritik bir öneme sahip.” Bu nedenle, hem hükümetlerin hem de özel sektörün, kadınların iş yaşamında karşılaştıkları cam tavanı kırmak için daha fazla çaba göstermesi gerekiyor.
Sonuç
2025 Cam Tavan Endeksi, kadınların iş yaşamındaki durumuna dair önemli bir tablo sunuyor. İsveç ve diğer İskandinav ülkeleri, cinsiyet eşitliği konusunda liderliklerini sürdürürken, Türkiye ve Güney Kore gibi ülkeler hala ciddi yapısal sorunlarla karşı karşıya. Kadınların iş gücüne katılımını artırmak, eşit ücret ve güvenli çalışma koşulları sağlamak, yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda toplumsal bir dönüşüm gerektiriyor. Bu veriler, cinsiyet eşitliği mücadelesinde hangi ülkelerin önde olduğunu ve hangi ülkelerin daha fazla çalışması gerektiğini açıkça ortaya koyuyor.
Kaynak: The Economist
İlgili Bağlantı: Dünyanın Çocuk Yetiştirmek İçin En İyi Ülkeleri